Hendrik Biebouw: Die Eerste Afrikaner

Hendrik Biebouw wat as die eerste persoon wat aangeteken is wat homself as ’n “Afrikaner” beskryf het. Hierdie klein, maar betekenisvolle oomblik het in 1707 in die Kaapkolonie plaasgevind, toe nog onder Nederlandse beheer. Biebouw was ’n opstandige en uitgesproke jong man van Europese afkoms, deel van die setlaargemeenskap wat begin het om ’n eie identiteit te vorm, los van hul Nederlandse wortels.

Die voorval het in Kaapstad gebeur toe Biebouw in ’n konfrontasie met koloniale owerhede betrokke was. Hy is gestraf vir oproerige gedrag—waarskynlik dronkenskap en openbare ontwrigting—toe hy uitroep: “Ek is ’n Afrikaan!” Hierdie woorde was meer as net ’n dronk uitlating. Dit was ’n dapper verklaring van identiteit: ’n afskeid van Europese herkoms en ’n eienaarskap van ’n nuwe identiteit gewortel in Afrika. Dit is ’n oomblik waar Franse, Nederlanders en Duitsers wat hulleself in Afrika bevind het, hulleself vernoem na die kontinent. 

In daardie tyd het die Nederlandse Oos-Indiese Kompanjie (VOC) dit ontmoedig dat plaaslik gebore koloniste hulself as iets anders as Nederlands beskou. Biebouw se woorde is as ongehoorsaamheid gesien. As straf is hy uit die Kaapkolonie verban en na Batavia (vandag se Jakarta) gedeporteer, ’n afgeleë buitepos van die VOC. Sy straf wys hoe bedreigend sy woorde vir die owerhede was.

Hoewel Biebouw se verklaring destyds nie wyd bekend was nie, word dit vandag deur historici erken as die eerste aangetekende gebruik van die term “Afrikaner” as selfidentifisering. Met verloop van tyd het die identiteit wat hy opgeëis het, gegroei tot ’n unieke etniese en kulturele groep in Suid-Afrika, bekend vir hul Afrikaanse taal en diep historiese wortels.

Hendrik Biebouw se standpunt, al was dit impulsief, het ’n saad van identiteit geplant wat Suid-Afrikaanse geskiedenis vir eeue sou beïnvloed.

De Afrikander Handelshuis kry ook sy naam van dié woorde van Hendrik Biebouw en hoop om daarop te bou. Dit is in ons DNS.